وکتور چیست و چه کاربردی دارد؟

اولین بار از وکتور(تصاویر برداری) در اواخر دهه‌ی پنجاه میلادی و در سیستم دفاعی ایالات متحده به شکل نمایشگرهای برداری استفاده شد؛ البته، بعد از آن هم طراحان از گرافیک برداری به ‎صورت جدی در نرم‌افزار Sketchpad بهره گرفتند.

از جمله سیستم ‎های دیگری که در آن‌ها از تصاویر برداری برای نمایش تصویر استفاده شد، می‌توان به IBM 2250، Imlac PDS-1، DEC GT40 اشاره کرد. در دهه‌های هشتاد و نود در کنسول بازی Vectrex و بسیاری از کنسول‎ های بازی آرکید نیز از فایل‌ها و مانیتور‎های برداری برای نمایش صفحه‌ی بازی استفاده کردند.

امروزه در بسیاری از چاپگرها برای چاپ تصاویر روی کاغذ(مانند پلاترها) از تصاویر برداری استفاده می‌شود؛ به این صورت که یک قلم مکررا روی کاغذ حرکت کرده و خطوط و منحنی‌های مدنظر را رسم می‌کند. در فایل‌های برداری که حاوی ترسیمات مهندسی هستند، ابتدا گرافیک برداری به گرافیک شطرنجی تبدیل شده و سپس به‌وسیله‌ی چاپگر به‌صورت پیکسلی چاپ می‌شوند. در این مقاله درباره‌ی وکتور، کاربرد و فرمت آن و تبدیل آن به تصاویر دیگر می‌خوانید.

وکتور به چه نوع تصویری گفته می ‎شود؟

وکتور روشی در تولید و ذخیره‎ ی فایل‌های تصویری کامپیوتری است که در قالب مجموعه‌ای از مشخصات هندسی نقاط، خط‌ها، منحنی‌ها و چندضلعی‌ها ذخیره می‌شود. فایل‌های برداری، تصاویری هستند که توسط فرمول‌های ریاضی و پردازش برداری ساخته می‌شوند. مبنای پردازشی این گونه فایل‌ها را خطوط و اشکال مختلف هندسی و فرمول‌های ریاضی تشکیل می‌دهند.

تصاویر برداری در اصل فایل‎ های لایه‎ بازی هستند که خروجی نرم‌افزارهایی مثل ادوبی ایلستریتور (Adobe Illustrator) و کورل دراو (CorelDRAW) محسوب می‌شوند. تصاویر در این فایل‎ ها از خطوط و منحنی‌هایی به‌نامِ بردار تشکیل شده‌اند و در آن اطلاعاتی راجع‌به رنگ و سایز به‌صورت ریاضی تعریف می‌شوند.

این تصاویر حجم کمی دارند؛ اما، می‎توان اندازه‎ ی آن‌ها را بدون اینکه کیفیت‌شان پایین بیاید، تغییر داد. این تصاویر مستقل از رزولوشن بوده و تغییر در اندازه‌ و رزولوشن آن‌ها منجر به از دست دادن وضوح یا جزئیات تصویر نمی‌شود.

کاربرد وکتورها چیست؟

فایل‌های وکتور در صنعت چاپ و در طراحی انواع بنرهای تبلیغاتی، اینفوگرافیک‌ها، کارت ویزیت‌، بروشور‌، منو‌های رستوران‌، کاتالوگ و... به‌کار می‌روند. از آنجایی‌که تصویر برداری فایلی لایه‎ باز است، می‎توانید به‎ راحتی هر ایده‌ای را به‌وسیله‎ ی آن پیاده کنید. وقتی تصاویر برداری را در نرم‌افزار Adobe Illustrator و Corel باز می‌کنید، فایل‌ها به‎ صورت لایه ‎باز اجرا می‎شوند و شما به‌راحتی می‎توانید تغییرات لازم را روی تصاویر اعمال کنید.

از آن‌جایی که بسیاری از تصاویر طراحی‏ شده در اندازه‌های مختلف به چاپ می‌رسند و همچنین تصاویر طراحی‎ شده در وب باید به‌صورت واکنش‌گرا (ریسپانسیو) طراحی شوند، بهره‌گیری از تصاویر برداری در طراحی‌های مدرن امروزی، نقش بسیار مهمی دارد. تایپوگرافی‌های امروزی تقریبا همگی با تصاویر برداری خلق می‌شوند؛ در ضمن آنچه در مدل‌سازی‌های سه‌بعدی و گرافیک‌های کامپیوتری می‌بینیم،‌ همگی نتیجه ‎ی مستقیم پیشرفت و توسعه در هنر و تصویرسازی است.

انواع فایل‎ های برداری

• لوگو: به‌وسیله‌ی فایل‌های برداری، طراح می‌تواند به آسانی فایل‌ها را ایجاد و ذخیره کند؛ علاوه‌بر این کاربر هم می‎تواند تصاویر را در اندازه‎ های مختلف به‎ کار ببرد، به همین جهت تصاویر برداری انتخاب اول هر طراح هستند. شما می‎توانید تصاویر برداری را در ابعاد مختلف استفاده کنید.
• تصویربرداری‎ های تجاری: عکس‎های معمولی، به‌صورت برداری گرفته نمی‏شوند؛ اما، عکس‎های تبلیغاتی و تجاری، برای نمایش در مکان‎ ها و ابعاد مختلف به‌صورت تصاویر برداری تهیه می‎شوند.
• بنرهای تبلیغاتی: اکثر شرکت ‎ها، خروجی فایل‎ های لوگو و نشان‎ های تجاری را تحت تصاویر برداری می‎گیرند. آن‌ها می‎توانند این فایل‌ها را برای نسخه ‎های پیکسلی در چاپ و نشر وب استفاده کنند.
• تهیه ‎ی کلیپ‎ های باکیفیت: اغلب کلیپ ‎های باکیفیت به‌صورت تصاویر برداری تولید و فوخته می‎شوند. هنگام خرید کلیپ‎ های مبتنی بر وکتور، به‌جای تصاویر با DPI زیاد، انعطاف‎ پذیری خوبی را تجربه خواهید کرد.

فرمت فایل ‎های وکتور

فرمت‌های معمول در فایل‎ های وکتوری عبارتند از: .svg، .cgm، .odg، .eps، .and، .xml فرمت استاندارد برای این فایل‌ها به‌صورت «.svg» است. کنسرسیوم «W3C» که استانداردهای مورد نیاز طراحی وب را مشخص می‌کند، این پسوند را برای تصاویر برداری آنلاین در نظر گرفته است.

کورل نیز که از شناخته‌شده‎ ترین نرم‎ افزارهای طراحی تصاویر برداری است، امکانات گسترده‎ای دارد و از فرمت‎ های AI, PSD, PDF, JPG, PNG, SVG, DWG, DXF, EPS, TIFF, DOCX, PPT پشتیبانی می‎کند.

طراحی وکتورها با چه نرم ‎افزارهایی ممکن است

برای اینکه بتوانید پروژه ‎های تصویرسازی و طراحی خود را در قالب وکتور انجام دهید، باید نرم‌افزار مناسب را انتخاب کنید. در ادامه به نرم ‎افزارهایی که برای کار و طراحی با تصاویر برداری به ‎کار می‎روند، اشاره می‎شود:

• Adobe Illustrator

نرم‌افزار ایلوستریتور، محبوب‌ترین ابزار طراحی برداری است. این نرم‌افزار برای طراحی‌های حرفه‌ای استفاده می‎شود و قابلیت‌های گسترده و پیشرفته‌ای را در اختیار شما قرار می‌دهد. به‌کمک این نرم‌افزار می‎توانید از طراحی‌های خود، خروجی‌های مختلفی تهیه ‌کنید. عموما این نرم‎ افزار برای ایجاد فایل‎ های برداری در نظر گرفته می‎شود. به‌وسیله‎ ی این نرم‌افزار می‎توانید برای چاپ، وب و فایل ویدیوئی خود طراحی لوگو، تایپوگرافی و تصویرسازی کنید. بسیاری از طراحان، از طراحی وب تا بسته‌بندی، همگی از این نرم‌افزار بهره می‌گیرند.

• CorelDRAW

کورل از جمله شناخته‌شده‌ترین نرم‌افزارها برای طراحی‌های برداری به‌شمار می‌آید که شامل امکانات گسترده‌ای است. این نرم‌افزار با نسخه‌های قدیمی‌تر ویندوز، سازگاری کامل دارد.

• Vectr

به‌کمک این نرم‌افزار می‌توانید طراحی‌های مدنظرتان را به ‎سرعت انجام دهید. از نرم‌افزار Vectr، می‎توانید روی وب یا کامپیوتر شخصی‎تان استفاده کنید؛ به این معنا که، در صورت استفاده و دانلود این نرم‌افزار، پروژه‌های شما به ‎صورت هم‌زمان در کامپیوتر و وب ذخیره می‌شوند و زمانی که به کامپیوتر خود دسترسی ندارید، از طریق وب می‎توانید طراحی‎تان را انجام دهید.

• YouiDraw

YouiDraw نرم‌افزاری متن‌باز است که طیف گسترده‌ای از قلم‌موها را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. طراحی لوگو به‌کمک این نرم‌افزار به‌سادگی انجام می‌شود. با توجه به اینکه YouiDraw روی عنصر «کانواس اچ‌تی‌ام‌ال ۵» «HTML5 Canvas» با گوگل‌درایو کار می‌کند، امکان دسترسی به فایل در هر مکان و زمانی امکان‌پذیر است.

• Gravit Designer

Gravit Designer یکی از بهترین نرم‌افزارها برای طراحی‌ برداری است و ابزارهای ضروری یک طراح را در اختیار او قرار می‌دهد. امکانات، ابزارهای قدرتمند و همچنین داشبورد پیشرفته از ویژگی‎ های مهم این نرم‌افزار هستند؛ همچنین، می‎توانید از Gravit Designer در تمامی پلتفرم‌ها و روی وب استفاده کنید. در این نرم‎ افزار به‌کمک ابزارهای ویرایش تصویر، می‎توانید به‌آسانی روی تصاویر تغییرات لازم را اعمال کنید.

آیا نرم ‎افزار موبایلی برای طراحی وکتور وجود دارد؟

شما با استفاده از موبایل و نرم‌افزارهای اندرویدی هم می‌توانید خروجی وکتور بگیرید. برخی از نرم‌افزارهای برداری برای این کار عبارتند از:

• نرم‌افزار ادوبی کپچر(برای اندروید)Adobe Capture cc 2.4 Android

این اپلیکیشن ساخت شرکت ادوبی است و با استفاده از آن می‎توانید تصاویر را روی گوشی موبایل به فایل‌های برداری تبدیل کنید. این نرم‎افزار گزینه ‎هایی از قبیل قلم، پالت رنگ، فیلتر، الگو و اشکال دارد و امکان طراحی و ویرایش فایل را به شما می‎دهد.

فایل‎ های ساخته‌شده در این برنامه کاملا با دیگر محصولات شرکت Adobe، مانند فتوشاپ سازگاری دارند و می‎توانید از خروجی های خود در این نرم‌افزارها استفاده کنید. سرویس ابری ادوبی از اطلاعات شما بک‎آپ می‎گیرد و دسترسی به فایل‎ های شما را در دستگاه‎ های مختلف میسر می‎سازد.

• Inkscape

با نرم‌افزار Inkscape می‎توانید با گوشی موبایل، تصاویر برداری گرافیکی طراحی کنید. برنامه‎ ی Inkscape یک منبع آزاد و باز، اما سازگار با ویرایشگر گرافیکی برداری است که قابلیت‎ های مشابه با نرم ‎افزارهای CorelDraw یا Xara X دارد. این نرم‎ افزار با استفاده از استاندارد W3C گرافیک برداری مقیاس ‎پذیر با فرمت SVG می‎سازد.

نمایش لایه‎ باز وکتورها در کدام نرم ‎افزارها میسر است؟

رایج‎ ترین نوع فایل ویرایش‌پذیر، فایل با پسوند Adobe Illustrator)).ai است. این نوع پرونده حجم عظیمی از اطلاعات گرافیکی را ذخیره می‎کند و درAdobe Illustrator امکان ویرایش آن وجود دارد. فایل‌های Illustrator را می‌توان به‌راحتی به .pdf تبدیل کرد.

به‌طور کلی بهترین راه برای ویرایش و ایجاد پرونده‌های برداری، استفاده از محیط ایلوستریتور یا کورل دراو است. شما می‎توانید با توجه به نیاز و دانش خود یکی از این دو نرم‌افزار را انتخاب کنید.

ویژگی‎ های وکتورها

نقاط قوت و ویژگی‌های مهم فایل‌های برداری عبارتند از:

• مناسب برای تصویرسازی با جزئیات
• کیفیت بالا
• حجم کم
• امکان تغییر مقیاس
• امکان ویرایش دوباره
• مناسب برای انیمیشن و ارائه ‎ی مطالب علمی
• توانایی در خلق تصاویر گرافیکی زیبا
• تنظیم اندازه ‎ی فایل براساس پیچیدگی طراحی
• امکان خلق تصاویر به‎ راحتی
• عدم افت کیفیت در بزرگ‎نمایی و تغییر سایز.

یکی از ویژگی‎ های مهم فایل‌های برداری این است که شما می‌توانید اندازه‎ ی آن‌ها را بدون کاهش کیفیت تغییر دهید. از جمله مزایای دیگر این فایل‌ها، حجم کم آن‌ها است؛ زیرا، این فایل‌ها با روابط ریاضی ایجاد می‌شوند و نیازی به اشغال فضای زیاد ندارند. این درحالیست که فایل‌های رستر، به‌دلیل وجود پیکسل‌های زیاد و اطلاعات موجود در هر پیکسل، به فضای بسیار زیادی نیاز دارند.

چگونه می ‎توان فایل ‎های وکتور را به تصاویر raster یا bitmap تبدیل کرد؟

• برنامه ‎ی کورل‎دراو

برنامه‎ ی کورل‎دراو برای تبدیل تصاویر برداری به بیت مپ راهی قرار داده است. برای این کار ابتدا یک تصویر برداری را وارد محیط کورل کنید؛ سپس به منوی Bitmap رفته و اولین گزینه، یعنی Convert To Bitmap، را انتخاب کنید.

با انتخاب این گزینه پنجره‎ای برای تنظیم خصوصیات باز می‎شود که می‏توانید کیفیت تصویر را در قسمت Resolution و رنگ آن را در قسمت Color تنظیم کنید. لبه‎ های تصویر را با فعال کردن Anti-aliasing، نرم و هموار کرده و گزینه‎ ی آخر را برای تنظیم میزان شفافیت تصویر انتخاب کنید. در انتها روی OK کلیک کرده و فایل را ذخیره کنید.

• برنامه‎ ی فوتوشاپ

تبدیل وکتور به رستر در برنامه‎ ی فتوشاپ به‌آسانی امکان‎پذیر است. فراموش نکنید که پس از تبدیل فایل به رستر قادر به ویرایش متن تصویر نخواهید بود و تمامی تنظیمات را قبل از گرفتن خروجی رستر چک کنید. برای تبدیل تصاویر برداری به پیکسلی در نرم ‎افزار فتوشاپ روی layer کلیک کرده و روی گزینه ‎ی Resterize رفته و All Layers را انتخاب کنید.

چگونه می توان تصاویر bitmap را به فایل‎ های وکتور تبدیل کرد

برای این کار می‎توانید از نرم‌افزار Photoshop ، CorelDraw، vector magic یا Illustrator استفاده کنید. در ‎کورل ابتدا باید فایل بیت‌مپ مدنظر را با استفاده از import به برنامه وارد کرد. با انتخاب تصویر بیت‌مپ، گزینه‌ی Trace Bitmap در نوار خصوصیات فعال شده و با کلیک روی آن و انتخاب گزینه‌ی Quick Trace تبدیل به‌سرعت انجام می‌شود.

در نرم‌افزار Illustrator ابتدا از منوی File گزینه‌ی Open ‌‌را انتخاب و تصویر مدنظرتان را به برنامه وارد می‎کنید. با کلیک روی تصویر، گزینه‎ ی Image Trace در بالا پدیدار شده و بعد از انتخاب این گزینه تصویر شما به وکتور سیاه و سفید تبدیل می‎شود.

برای داشتن تصویر برداری رنگی و ویرایش آن از منوی Window گزینه‎ی Image Trace را انتخاب کنید. در پنل باز شده گزینه‎ های مختلفی در دسترس شما وجود دارد که می‎توانید مناسب‎ترین را انتخاب کنید. در پایان با انتخاب گزینه‎ ی Expand از بالا، تمام Path ها وAnchor های وکتور برای ویرایش نمایش داده می‎شوند.

فرق تصاویر پیکسلی و وکتور در چیست؟

تصاویر پیکسلی، از هزاران یا میلیون ‎ها مربع کوچک-پیکسل- ساخته شده ‎اند. این‌گونه تصاویر هنگام زوم (هنگامی که میزان زوم بیش از رزولوشن یا ابعاد اصلی تصویر باشد) کیفیت و وضوح خود را از دست می‎دهند؛ همچنین، وقتی زوم را به حداکثر برسانید، تصویر به شکل مربع‌های تک‎رنگ در کنار هم درمی ‎آید. این موضوع در قسمت‎ هایی از لبه‎ های تصویر که کنتراست بیشتری دارد، واضح‎ تر است.

فرق تصاویر پیکسلی و وکتور در این است که تصاویر برداری از طریق محاسبات ریاضی و بردارها در قالب اشکال هندسی نقاط، خطوط، منحنی‎ ها و چندضلعی ‎ها ساخته می‎شوند و فاقد پیکسل هستند؛ بنابراین، از کیفیت بالایی برخوردارند و با تغییر سایز و بزرگ‎نمایی، وضوح تصویر از بین نمی‎رود.

تصاویر پیکسلی توسط اکثر دستگاه‏ ها و نرم‎ افزارها پشتیبانی می‎شوند؛ اما، در مقایسه با فایل‎ های برداری حجم بالایی دارند؛ چرا که، فایل‎ های پیکسلی باید پیکسل‌های زیادی را همراه با مشخصاتی نظیر رنگ در خود ذخیره کنند. حجم بالای این‌گونه فایل‎ ها، موجب می‎شود که ذخیره‎  آن‌ها در دستگاه ‎های مختلف و سرورها مشکلات و هزینه‎ های زیادی داشته باشد.

باتوجه به آنچه گفته شد، فرق تصاویر پیکسلی و وکتور در حجم و تفاوت کیفیت آن‌ها هنگام تغییر در سایز و بزرگ‎نمایی است.

تفاوت رستر و وکتور چیست؟

تصاویر رستر همان تصاویر بیت‎مپ یا پیکسلی هستند و از پیکسل ‎های بسیار کوچک ساخته شده‎ اند. تفاوت رستر و وکتور در بخش فرق تصاویر پیکسلی و وکتور توضیح داده شده است.

ویژگی‌های تصاویر پیکسلی و برداری

مزایا و معایب تصاویر برداری

• ساخته شده با معادلات و بردارهای ریاضی
• عدم وابستگی به رزولوشن تصاویر
• عدم افت کیفیت در بزرگ‎نمایی و تغییر سایز
• قابلیت تغییر در هر اندازه‎ای
• فاقد پس‎ زمینه
• استفاده در طراحی‎ های صنعتی
• غیرواقعی بودن تصاویر
• دشوار بودن ویرایش و تولید تصاویر برداری.

مزایا و معایب تصاویر پیکسلی

• ساخته شده از پیکسل
• تصاویر حقیقی و دارای جزئیات
• امکان ویرایش آسان
• وابستگی کیفیت تصاویر به رزولوشن
• افت کیفیت با تغییر سایز.

سخن پایانی

با توجه به این واقعیت که گرافیک ‎های برداری مستقل از رزولوشن هستند، گزینه ‎ای ایده آل برای طراحی‎ های مرتبط با چاپ محسوب می‎شوند. تصاویر برداری به ‎واسطه‎ ی مقیاس‎ پذیری و شکل‎ های ساده‌، برای طراحی لوگوها مناسب هستند.

تصاویر برداری برای گرافیک ‎های متحرک نیز گزینه ‎های مناسبی هستند؛ چرا؛ که علی‎رغم سادگی از دقت هندسی بالایی برخوردارند. علاوه ‌بر این می‎توان فایل ‎های برداری را در صنعت چاپ و در طراحی انواع بنرهای تبلیغاتی، اینفوگرافیک‌ها، کارت ویزیت‌، بروشور‌، منو‌های رستوران‌، کاتالوگ و... استفاده کرد.